A’dan Z’ye Borsa Terimleri (A-B)

Bugün sizler için alfabetik sıraya uygun olarak borsa terimleri hakkında bilgi vereceğiz. Bu borsa terimlerini bilmeden borsa hakkında yorum yapmak, hisse önerilerini takip etmek, borsa gündemine hakim olmak zor olabilir. 

 

• AÇIK PİYASA İŞLEMİ:

Merkez Bankası’nın para değerinde kararlılık sağlamak amacıyla giriştiği piyasa işlemleridir. Piyasaya hazine bonosu ya da tahvil satarak para hacmini daraltabilir veya alım yaparak genişletebilir.

• AÇIĞA SATIŞ-AÇIĞA VERMEK: 

Sahip olunmayan hisse senetlerinin ödünç alınarak satılmasıdır. Bu, belirli bir süre sonra fiyatının düşeceği tahmin edilen hisse senetlerinde yapılan bir işlemdir. Bu işlem ya kiralama (ücret ödersiniz) yoluyla yapılır ya da gün içinde hesabınızı kapatma şeklinde olur.

• ADİ HİSSE SENETLERİ: 

Özel birtakım üstünlükleri ve hakları sağlamayan hisse senetleridir.

• AOF(AĞIRLIKLI ORTALAMA FİYAT): 

Bir hisse senedini ağırlıklı ortalama fiyatı, seans içinde o hisse senedinde gerçekleşen her emrin içerdiği fiyat ve hisse senedi çarpımlarının toplamının, o hisse senedinin toplam işlem adedine bölünmesiyle hesaplanır. Bir seansta oluşan ağırlıklı ortalama fiyat, bir sonraki seansa ait baz fiyatın hesaplanmasında esas teşkil eder.

Lotaltı ve özel emirli işlemler bu ortalamaya dahil edilmez.

• AKTİF KARLILIK ORANI:

Aktiflerde yapılan yatırımın net karlılığını göstermektedir. Bu oranın yüksek olması şirketler için iyidir. Fakat şirketlerin aktif karlılık oranı kadar yapılan yatırımların finansmanından öz kaynak ya da yabancı kaynak kullanıldığı da önemlidir. Bu oran aşağıdaki formülle hesaplanır:

Aktif karlılık Oranı: Net Dönem Karı / Aktif Toplamı

Amortisman: Bir şirketteki makina, tesis, tesisat gibi taşınır ve taşınmaz malların değerinde belirli bir zaman sonra meydana gelecek değişime (düşüş) amortisman denir. Şirketler amortismanı ürünlerinin maliyetlerinin üzerine ekleyerek ya da ilgili yılın giderleri arasına koyarak realize eder.

• ALACAK DEVİR HIZI:

Ticari alacakların kaç kez satışlara dönüştüğünü gösterir. Borsa terimleri arasında kullanılan bir yöntemdir.

• ALTIN ve DİĞER KIYMETLİ MADENLER FONU: 

Portföyününün en az %51`ini altın ve diğer kıymetli madenlerin oluşturduğu fon türüdür..

• ANONİM ŞİRKET:

Bir unvana sahip en az 5 ortakça ana sözleşmede yazılı konularda faaliyette bulunmak üzere asgari 5 milyar TL sermaye ile kurulmuş olan ve esas sermayesi belli paylara bölünmüş olan sermaye şirketleridir.

• ARACI KURUM:

Sermaye piyasası araçlarını kendi ya da müşterileri adına alım satım işlemini yapan kurumdur. Yatırım araçlarının halka arz edilmelerine, daha önce halka arz edilmiş olan yatırım araçlarının alım satımlarına, yatırım araçlarının geri alım taahhüdüyle alım satımı, yatırım danışmanlığı, portföy yöneticiliği, değişik piyasalarda oluşan fiyat farklılıklarından yararlanmak sebebiyle yapılan hisse senedi, değerli maden ve evrak işleri faaliyetlerinde bulunabilirler.

• ARBİTRAJ:

 Kısa dönemli fonların yatırıldığı alandan alınıp başka bir alana kaydırılmasıdır.

• ASİT ORANI: 

Cari oranın konsantre halidir. Dönen varlıklardan daha yavaş nakde çevrilebilen kalemler çıkartılır ve bu şirketin nakit pozisyonuna bakılır. Nakte en hızlı dönüşen kalemler ile yapılan bu likidite ölçüsü aşağıdaki formülle hesaplanabilir:

Hazır Değerler + Menkul Değerler Cüzdanı + Ticari Alacaklar + Diğer Alacaklar / KV Borçlar.

• ATIL PARA:

 Para piyasasının dışına çıkarak kullanılmayan paradır.

• AVRUPA PARA BİRİMİ:

 (¬)ECU Sepeti Topluluğa üye on ülkenin paralarının sabit tutarlarının toplamından oluşmaktadır. Bu tutarlar her üyenin ağırlık katsayısına göre belirlenmiştir. Katsayılar ülkenin GSMH`si, topluluk içindeki ticaret hacmi ve kısa vadeli parasal destekleme sistemi içindeki paylarına göre belirlenmiştir.

• AYI PİYASASI: 

Hisse senedi fiyatlarında düşüş beklentilerinin olduğu piyasalardır.

• BASİT FAİZ: 

Borsa terimleri arasında belli ve değişmeyen bir sermaye üzerinden belli bir süre için hesaplanan faize verilen isimdir.

• BASİT ORTALAMA: 

Belirli bir dönem aralığındaki kapanış fiyatlarının toplanarak baz alınan gün sayısına bölünmesi sonucu oluşturulan ortalamadır.

• BASMAK: 

Satın alınan hisse senedini aynı kademeye geri satış yapmak.

• BAŞ ve OMUZ FORMASYONLARI:

Hisse senetlerinin teknik analizinde kullanılan formasyonlardandır. Bu tip formasyonlar, fiyatların insan omuzu gibi düz bir seyir izlerken birden yükselip (başı oluşturup) tekrar omuz seviyesine dönmesiyle oluşur.

• BAYRAK: 

Hisse senedi borsasında teknik analizde kullanılan grafik şekillerinden biridir. Fiyatlarda görülen uzun bir düşme ya da yükselme sonrası fiyatların istikrarlı bir şekilde ve aynı oranlarda önce düşüp sonra yükseldiği grafik şeklini ifade eder.

• BAZ FİYAT: 

Bir hisse senedinin bir seans süresince işlem görebileceği en alt ve en üst fiyat limitlerinin belirlenmesinde esas teşkil eden fiyattır. Bir hissenin bir önceki seanstaki Ağırlıklı Ortalama Fiyatının en yakın fiyat adımına yuvarlanmasıyla hesaplanır.

• BEDELLİ SERMAYE ARTIRIMI:

Anonim ortaklıkların, artırdıkları sermaye karşılığı çıkardıkları hisse senetlerini ortaklarına belirli bir bedelle nakit karşılığı dağıtmalarına denir.

• BEDELSİZ SERMAYE ARTIRIMI:

Anonim ortaklıkların, iç kaynaklarından yaptıkları sermaye artırımı karşılığı çıkardıkları hisse senetlerini bir bedel almaksızın ortaklarına dağıtarak gerçekleştirdikleri sermaye artırımlarıdır.

• BETA KATSAYISI: 

Hisse senedinin hareketliliğini gösteren bir katsayıdır. Bir hissenin betası, hisse senedi fiyatındaki yüzdesel değişimin, piyasa endeksindeki yüzdesel değişime bölünmesiyle hesaplanır. Çıkan sayınının 1′den büyük ise hissenin hareketliliğinin yüksek olduğu söylenebilir. Ayrıca bu katsayı hissenin borsadaki genel bir düşüş ya da yükseliş trendinde nasıl tepki vereceğini ortaya koyabilir.

• BİLANÇO: 

Bir şirketin dönemsel faaliyetleri sonucu, dönem sonunda hazırladıkları (31 Mart, 30 Haziran, 30 Eylül ve 31 Aralık) ve yayınladıkları tablolardır. Şirketin portresini çizen bu tablolar muhasebe dilinde “t tablosu” olarak adlandırılır.

• BİLEŞİK FAİZ: 

Herhangi bir sermayeye verilen faize de faiz verilmesidir. Yani belirli bir dönem sonundaki faiz artı ilk sermaye toplamına tekrar faiz işlemi uygulanması işlemidir. Bileşik faiz ticari bankaların mevduat ve kredi işlemlerine uyguladıkları bir yöntemdir.

• BİRİKMİŞ TEMETTÜ:

Şirketler sermayedarlara her zaman kar payı dağıtmayabilirler. Bu dağıtılmayan karlar bilançoda borçlu bir kalem olarak gösterilerek şirketin birikmiş temettülerini oluştururlar.

• BLOKAJ:

Bir varlığın kullanımına yetkililer tarafından getirilen kısıtlamadır. Böyle bir durumda varlığın gerçek sahibi kendisine ait olan varlığı istediği gibi kullanamaz.

• BLUE CHIPS:

Borsalarda büyük firmalara ait ve yıllar boyu istikrarlı bir seyir izleyen menkul kıymetlere verilen isimdir. Bunlar genelde tanınmış firmaların kağıtlarından oluşur. Yatırımcı gözüyle bunlara güven tamdır. Bundan dolayı da fiyatları nispeten yüksektir.

• BLOK SATIŞ:

Bir firmanın sermayesinin yüzde 10′undan daha fazla hisse satışını ifade eder.

• BOLLINGER BANTLARI:

John Bollinger tarafından geliştirilen bu gösterge 20 dönemlik hareketli ortalamanın iki standart sapma üstüne ve altına bantlar çizer.

• BİRİNCİL PİYASA-İKİNCİL PİYASA: 

Sermaye piyasaları, birincil ve ikincil piyasalar olarak iki alt piyasadan oluşurlar. Şirketlerin hisse senetlerinin halka arzlar yoluyla ya da hazine bonolarının ihalelerle satılmaları, birincil piyasada yer alan işlemlerdir. 

Bir başka deyişle birincil piyasa, tasarruf sahiplerinin menkul değerleri çıkaran kuruluştan doğrudan alım yaptıkları piyasadır. İkincil piyasa ise, bu menkul değerlerin yatırımcılar arasında el değiştirdiği piyasadır. 

İkincil piyasaya en iyi örnek, İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’dır. İkincil piyasa, menkul kıymetlerin likiditelerini artırarak birincil piyasaya talep yaratır. Borsa terimleri arasında çok bilinen bir kavramdır.

• BORÇ/ÖZSERMAYE ORANI:

Şirket, işletme sermayesi ve yatırımlarının finansman ihtiyacını dış kaynaklardan mı (borç) yoksa iç kaynaklardan mı (özsermaye) karşıladığını gösterir. Ülkemizde dış kaynak finansmanı genelde içsel kaynaklardan daha yüksek maliyetli olduğu düşünülürse bu oranın düşük olması tercih edilir.

• BOĞA EĞİLİMİ: 

Borsada iyimser havayı ifade eder. Fiyatların yükseleceği beklentisiyle düşük fiyattan hisse alınıp yüksek fiyattan satma eğiliminin ağırlık kazandığı piyasadır.

• BONO: 

Hiçbir kayıt veya koşul olmadan bir nakit ödeme vaadini belirten ve nakit gibi tedavül edilen kıymetli evrak türüdür.

• BORSA:

Sermaye Borsaları, menkul kıymetlerin ticaretinin yapıldığı kurumsal piyasalardır. Bir piyasadır, çünkü menkul kıymetlerin ticaretinin yapıldığı yerlerdir.

Kurumsaldır, çünkü kendine özgü kuralları ve standartları vardır. Borsalar, sadece hisse senetleri için değil, başka tür emtiaların (ticari malların) ve enstrümanların da ticaretinin yapıldığı yerlerdir. 

Örneğin bono ve tahviller genellikle menkul kıymetler borsalarının içerisinde ticareti yapılageldiği halde, döviz ticareti için döviz borsaları veya mal ticareti için emtia borsaları vardır.

• BORSADA ALIM SATIM: 

Tasarruf sahipleri, borsada doğrudan işlem yapamazlar. Borsada, sadece işlem yapabilmek üzere yetki belgesi almış aracı kurumlar ya da bankalar alım satım yapabilirler. Kişi ve kurumlar işlemlerini bu kuruluşlar aracılığıyla gerçekleştirebilirler.

• BORSAYA KOTE OLMAK:

Borsanın izniyle halka arz edilecek hisse senetlerinin, borsaya kaydedilmesi şirketin gerekli tüm koşulları yerine getirdiğini ve bundan böyle hisse senetlerinin borsada işlem görebileceğini ifade eder. 

Kote ettirilmemiş senetlerin ticareti olanaklı değildir. Kote olmuş senet, ilgili borsada tanındığını ve alım/satımının yapılmasına izin verildiği anlamına gelir. Hisse senetlerinin ticaretinin yapıldığı bir piyasa olan her borsanın kendine özgü kuralları vardır.

• BORSA KOTU:

Borsa terimleri arasında işlem görmesine izin verilen menkul kıymetlerin listesini ifade eden terimdir.

• BORSA DIŞI PİYASA: 

Londra ve New York borsaları gibi, kabul edilen hisse senedi borsalarının yetkileri dışında hisse senetleri alım ve satımın yapıldığı piyasadır.Türkiye`de de borsa dışı piyasa lot altı ve küsuratlı işlemlerle sınırlıdır. Bu işlemler IMKB tarafından 1990`dan itibaren denetim altına alınmıştır.

• BORSA EMİRLERİ:

Müşteri emirleri, üye temsilcileri tarafından seans içinde borsa bilgisayar sistemine aktarıldığında borsa emrine dönüşür.

• BORÇ DEVİR HIZI: 

Borçların satışların maliyetine oranlanması; şirketin borçlarını ne hızda ödediğini gösterir. Bu oranın düşük olması şirket için o kadar iyidir.

• BORÇLANMA ORANI:

İşletmenin borçlanarak sağladığı yabancı kaynaklar ile ortakların sağladığı ve faaliyet sonucu yaratılan özsermaye arasındaki ilişkiyi göstermektedir.

Borçlar Toplamı / Özsermaye formülü ile hesaplanır.

• BÖLGESEL PAZAR: 

Ülkenin çeşitli bölgelerinde faaliyet gösteren küçük ve orta ölçekli hisse senetlerinin güvenli bir ortamda işlem görmesini sağlamak amacıyla kurulmuştur. Aynı zamanda ulusal pazar için geçerli kotasyon şartlarını sağlayamayan şirketler de burada işlem görür.

• BROKER: 

Borsada başkası adına alım satıma ilişkin konuları görüşen, malın mülkiyeti kendisine ait olmayan ve yaptığı hizmet karşılığı komisyon alan kişi.

• BRÜT KAR MARJI ORANI: 

İşletmenin satışlarının brüt karlılığını göstermektedir. Brüt satış Karı / Net satışlar formülüyle hesaplanır.

• BÜTÇE:

Gelecekteki belirli bir dönemde gerçekleşmesi düşünülen gelir ve giderlerin karşılıklı listesini içeren cetveldir

• BÜYÜME:

Ülke ekonomisinde işgücünün çoğalması, üretim araçları ve GSMH’nin artması vb. genel verilerin yükselmesidir. Büyüme de ekonominin fiziksel olarak gövdesel genişliğe uğramasıdır.

Bugün borsa terimleri hakkında alfabetik olarak bilgi verdik. Diğer terimler için sitemizi ziyaret edebilirsiniz.